Kemahiran motor halus ialah kemahiran yang melibatkan otot-otot kecil pada tubuh badan seperti keupayaan untuk menulis, meramas objek yang kecil, dan mengenakan pakaian. Kemahiran motor halus juga memerlukan kekuatan, kawalan motor halus, dan kecekapan. Oleh itu, ibu bapa merupakan individu yang paling utama dan penting dalam meningkatkan dan mengasah kekuatan kanak-kanak untuk menghadapi kemahiran motor halus, dan seterusnya menzahirkan kecekapan kanak-kanak apabila mereka dapat mengawal pergerakan motor halus. Guru juga merupakan individu yang tidak kurang pentingnya pada zaman sekarang dalam usaha mengasah perkembangan kemahiran motor halus kanak-kanak. Hal ini kerana, ramai dalam kalangan masyarakat sekarang ibu bapa yang bekerja. Maka mereka akan menghantar anak-anak mereka ditempat menjaga kanak-kanak. Dalam perkembang dunia sekarang, guru akan menjadi galang ganti mengajar kanak-kanak meningkatkan kemahiran motor halus mereka sejajar dengan perkembang umur.
Oleh itu, guru perlulah merancangkan dan melaksanakan pelbagai strategi dan aktiviti bagi tujuan meningkatkan kemahiran motor halus kanak-kanak. Antara aktiviti asas pada saya ialah dengan melakukan aktiviti menconteng pada kertas atau dinding yang dikhaskan untuk tujuan diconteng oleh kanak-kanak. Guru perlu memberi pensil atau krayon dan kertas kepada kanak-kanak dan menyuruh mereka menconteng. Dengan cara ini, kita sebagai guru akan dapat memerhatikan cara pegangan pensil, koordinasi mata dengan jari, gerakan bibir kanak-kanak yang bergerak semacam menyatakan fantasi disebalik contengan yang diaspirasikan pada kertas yang diconteng itu. Walaupun hasil yang diperolehi pada contengan itu buruk dan tidak berguna pada orang yang tidak mengerti maknanya, namun hasil seni itu sangat bermakna dan bernilai seni pada kanak-kanak yang menghasilkannya.
Oleh itu, guru juga perlulah pandai mendalami isi hati dan pemikiran kanak-kanak dan seterusnya memberi pujian yang sepatutnya. Kanak-kanak tentunya akan berasa bangga dan seterusnya guru perlulah pandai mengubah corak pengajaran daripada yang tidak berstruktur kepada berstruktur dan terancang. Gaya seterusnya ialah, guru perlu memberi lukisan kartun yang menarik perhatian mereka. Lukisan itu memerlukan mereka menyambung titik-titik putus pada lukisan itu. Dengan ini, pergerakan tangan dan jari mereka akan lebih berhati-hati dengan usaha menyambung titik-titik tersebut agar lukisan kartun yang mereka usahakan menjadi cantik dan mendapat pujian daripada guru. Hal ini kerana, kanak-kanak sudah pandai dan ada sikap menarik kepada penghargaan. Apabila kanak-kanak dapat melaksanakan tugasan itu, sudah pastinya kemahiran motor halus mereka semakin berkembang denagn diiringi dengan koordinasi mata dan kebolehan mengawal motor halus mereka. Tetapi perlu diingatkan bahawa, setiap langkah ini bukanlah senang ibarat kata lidah yang mengeluarkan ayat teori, partikalnya pastin lebih sukar dan memerlukan tingkat kesabaran dan kasih sayang oleh guru untuk mengajar.
Selain itu, satu strategi yang amat menarik untuk diaplikasikan kepada kanak-kanak dalam usaha meningkatkan kemahiran motor halus mereka ialah dengan aktiviti menuang bahan daripada bekas yang kecil kepada yang besar. Apabila kanak-kanak dapat mengusai kemahiran itu, guru mengubahnya dengan aktiviti menuangkan bahan daripada bekas yang besar kepada bekas yang kecil. Konsep bagi aktiviti ini ialah perkara yang senang dilakukan dahulu dan apabila kanak-kanak menguasainya, tugasan diubah daripada senang kepada susah. Bahan-bahan yang boleh digunakan untuk aktiviti ini adalah seperti air, pasir dan bijirin.
Contoh aktiviti yang boleh dilakukan ialah, guru menyediakan baldi dan gayung (cetong dalam loghat Kelantan), besan (untuk diisi air), dan air. Mula-mula guru meminta kanak-kanak memegang gayung dan menceduk air daripada besen dan menuangkan ke dalam baldi. Pada permulaan guru perlulah membimbing kanak-kanak dengan memegang tangan mereka. Apabila mereka sudah menguasainya, guru perlulah memudarkan peneguhan atau bimbingan yang diberikan. Aktiviti ini perlu dilakukan beberapa kali bagi melihat dan meningkat penguasaan kanak-kanak untuk aktiviti ini. Guru juga perlu memerhatikan koordinasi mata dengan tangan tentang cara kanak-kanak lakukan adakah koordinasi itu seimbang atau sebaliknya.
Seterusnya untuk langkah selanjutnya, guru perlu menukarkan tugasan dengan menuangkan air daripada baldi ke dalam gayung. Bimbingan guru amat penting pada tahap ini kerana mereka akan mengalami kesukaran rentetan tugas yang mudah menjadi susah. Apabila kanak-kanak berjaya melaksanakan tugasan ini, maka tingkat penguasaan perkembangan kemahiran motor halus mereka adalah normal pada tahap umur. Jika kanak-kanak itu adalah kanak-kanak bekeperluan khas, kita akan dapat mengurangkan ketidakupayaan mereka. Kata-kata sememangnya manis dan lancer untuk diucapkan daripada bibir yang tidak berpagar.
Oleh itu, strategi ini pastinya remeh bagi sesetengah orang yang jangkal pemikirannya tentang ilmu pendidikan khas. Maka jika kita berpeluang untuk menasihati mereka, berikanlah hujah yang bernas dan terperinci serta memberi pemahaman kepada mereka tentang kebaikan dan tujuan strategi yang kita sebagai guru ini laksanakan terhadap kanak-kanak bekeperluan khas atau normal. Skala keberkesanan strategi yang kita laksanakan akan dapat dibuktikan dengan hasil yang kita perolehi diakhir pengajaran dan pembelajaran.
Kolaj ialah teknik atau cara membuat gambar daripada pelbagai jenis bahan seperti cebisan kertas, cebisan kain, gambar foto yang berwarna-warni dan sebagainya yang dicantum-cantumkan dan dilekatkan pada sesuatu permukaan kertas atau lain-lain. Pelbagai jenis kolaj yang menggunakan pelbagai jenis bahan boleh membantu perkembangan motor halus kanak-kanak. Kemahiran menampal kolaj menambahkan kecekapan motor halus kanak-kanak. Contoh mudah kolaj ialah, guru menyediakan lukisan yang disukai oleh kanak-kanak seperti kartun, rumah (rumah saya pada imaginasi mereka), kereta, atau lukisan yang diminati dan menarik pada mereka. Seterusnya guru menyediakan juga gam, gunting, dan bahan kolaj seperti kertas atau foto yang berwarna warni atau cebisan kain atau kesemuanya sekali.
Guru memberi arahan agar kanak-kanak mengunting bahan-bahan yang disediakan yang menjadi kesukaan mereka. Arahan ini bukanlah perintah sambil berpeluk tubuh memandang mata membiarkan kanak-kanak mengunting sesuka hati kehendak rasa mereka sahaja, tetapi bimbingan guru amat penting disertai bersama arahan yang diberikan. Apabila bahan kolaj itu digunting dalam pelbagai bentuk, bahan itu akan ditampalkan pada lukisan. Langkah ini akan diulang sehingga lukisan itu penuh dan sempurna serta menjadi menarik. Guru juga boleh meminta kanak-kanak menunjukkan kepada kawan-kawan mereka hasil seni tersebut. Perkara ini merupakan satu bentuk penghargaan kepada mereka. Mereka akan berseronok dalam aktiviti yang dijalankan oleh guru dan tidak sabar untuk menunggu aktiviti lain pada kemudian hari.
Oleh yang demikian, jari-jemari kanak-kanak yang bergerak semasa menggunakan gunting merupakan suatu perkembangan motor halus yang hebat dan sebaris dengan peringkat umur kebolehan mereka. Kanak-kanak yang hiperaktif pula akan belajar untuk melakukan kerja secara berhemah dan teratur serta kemas. Koordinasi mata akan secara serentak berkembang dengan kemahiran pergerakan jari. Jika perkara ini tidak dapat dikuasai oleh kanak-kanak berkeperluan khas, maka guru perlulah memperincikan lagi analisis tugasan dan membuat tugasan itu senang pada awalnya dan menjadi susah sedikit demi sedikit agar kemahiran sepatutnya akan dapat dikuasai oleh kanak-kanak.
Selain daripada itu, antara strategi yang dapat meningkatkan kemahiran motor halus kanak-kanak ialah dengan menggunakan teknik mengait manik menggunakan jarum. Strategi ini merupakan cara yang bijak dan berkesan walaupun dilihat remeh. Caranya ialah dengan memberi jarum kepada kanak-kanak. Jarum ini tidak semestinya jarum yang betul kerana akan membahayakan kanak-kanak yang baru belajar. Awas jika mereka mengalami kelukaan, kerana akan membuatkan mereka trauma untuk melakukan aktiviti tersebut dan berkemungkinan aktiviti-aktiviti yang lain. Pada permulaan, guru boleh menggunakan manik-manik yang besar bagi memudahkan mereka mengait manik tersebut.
Apabila mereka sudah mahir dan kawalan motor halus mereka juga sudah mereka kuasai, guru bolehlah memberi jarum dan manik yang sebenar untuk mereka lakukan tugasan itu. Kanak-kanak akan merasa seronok melakukan aktiviti itu apabila aktiviti itu mereka minati. Hasil kerja kanak-kanak juga boleh dijual dan keuntungan akan dapat diagihkan kepada kanak-kanak tersebut. Kanak-kanak akan menjadi lebih seronok apabila mendapat duit. Ibu bapa juga menjadi gembira melihat keupayaan anak mereka menghasilkan hasil kraftangan yang unik dan boleh dikomersialkan walaupun dalam pasaran yang kecil.
Selain itu, guru juga boleh memberi plastisin (play-doh) kepada kanak-kanak. Guru boleh meminta mereka membuat bentuk-bentuk binatang yang pernah mereka lihat. Daripada aktiviti ini akan dapat dilihat kretiviti kanak-kanak berimaginasi dengan pengalaman sedia ada mereka. Sambil mereka bermain, kemahiran motor halus mereka berkembang, kognitif mereka bercambah, afektif dan sosial akan terbentuk.
Bermain permainan seperti "puppet" juga merupakan strategi meningkatkan kemahiran motor halus kanak-kanak yang menyeronokkan. Permainan ini ialah dengan menggunakan ibu jari, jari tengah dan jari kelengkeng. Bahagian motor halus jari, koordinasi mata, sebutan bibir, ruang-ruang wajah akan terlibat dalam permainan ini. “Puppet” juga disebut boneka. Dalam permainan ini, puppet akan dibuat berdasarkan beberapa watak, contohnya watak-watak haiwan dalam cerita “Madagascar” atau watak kisah dongeng “bawang putih bawang merah” guru haruslah kreatif dan pandai menjana kekreatifan kanak-kanak untuk membina watak pilihan mereka.
Apabila sudah selesai watak puppet dibuat oleh kanak-kanak ini, guru bolehlah membina aktiviti yang lain dan berkesinambungan dengan aktiviti yang pertama dan tidak menyimpang daripada objektif asal pengajaran untuk meningkatkan kemahiran motor halus pelajar. aktiviti ini ialah berlakon sesuatu tema menggunakan puppet mereka sendiri. Semasa berlakon, mereka akan menggunakan jari untuk meggerakkan puppet tersebut, menggunakan mulut (bibir) untuk menuturkan kata skrip, koordinasi mata semasa berkomunikasi sesama mereka.
Secara tidak langsung dan secara langsung, banyak kemahiran yang akan terlibat dan berkembang hasil daripada aktiviti yang ringkas dan bermakna ini. Kemahiran yang terlibat ialah perkembangan kognitif mereka apabila berfikir untuk membina puppet, afektif semasa berlakon bersama, kemahiran komunikasi dan berlakon aksi mimik muka semasa menghayati lakonan tersebut, dan yang paling utama kemahiran motor halus mereka pastinya akan berkembang dan dapat ditingkatkan.
Strategi lain yang boleh digunakan ialah dengan teknik menulis di udara. Teknik ini merupakan sesuatu persediaan kepada kanak-kanak untuk belajar menulis selepas kemahiran dalam mengawal kemahiran motor menerusi aktiviti-aktiviti yang dilakukan sebelum itu. Menulis di udara ini ialah dengan merujuk kanak-kanak akan menulis bentuk huruf pada ruang bebas. Maksudnya bukan pada buku atau papan tulis. antara teknik yang digunakan untuk strategi menulis di udara ialah garisan menegak, garisan melintang, garisan bulatan, dan garisan melengkung menaik. Antara huruf-huruf yang sesuai dalam pengajaran ini ialah huruf H, D, U, O, T dan lain-lain huruf yang difikirkan mudah untuk kanak-kanak.
Guru boleh meminta kanak-kanak ini menulis bentuk huruf tersebut di udara dengan bimbingan oleh guru dan seterusnya meminta mereka melakukan sendiri tanpa bantuan. Apabila mereka dilihat dapat menguasai langkah itu, guru perlu memberi gambar huruf-huruf ini yang bertitik putus-putus agar mereka menyambut mengikut titik tersebut. Langkah ini akan mengenalkan mereka kepada rupa huruf A sehingga Z dan memberi pendedahan kepada mereka untuk belajar membaca dan menulis
